آموزش جایگشت یا جابجایی 🔁❗️ مفهومی‌ترین آموزش

آموزش جایگشت با جابجایی

ابتدا با یک مثال آموزش جایگشت ریاضی دهم را باهم یادبگیریم. سپس تمامی نکات و حالات‌هایش را بررسی خواهیم کرد.

مثال ۱: فرض کنید سه مهره آبی، سبز و قرمز داریم. به چند طریق می‌توان این سه مهره را کنار هم قرار داد؟

جواب ۱: طبق اصل ضرب که در آموزش اصل شمارش با آن آشنا شدیم، برای مهره اول 3 انتخاب به ازای هر کدام، برای مهره دوم 2 انتخاب و برای مهره سوم 1 انتخاب خواهیم داشت. یعنی:

مثال آموزش جایگشت

به هر کدام یک از حالت‌های قرار گرفتن مهره‌ها کنار هم یک جایگشت می‌گویند. پس تعداد جایگشت‌ های 3 مهره رنگی مختلف 6 است.


خرید پکیج دوره محاسبات سریع 💎🔮

قیمت اصلی 799.000 تومان بود.قیمت فعلی 397.000 تومان است.افزودن به سبد خرید


تعریف جایگشت

اگر چند شئ مختلف داشته باشیم، به هر حالت چیدن (قرار گرفتن) آن‌ها کنارهم یک جایگشت از آن اشیاء می‌گویند.

چند مثال مهم و جذاب از آموزش جایگشت

مثال ۲: 5 کتاب مختلف را به چند حالت می‌توان در کتابخانه کنارهم قرارداد؟

حل ۲:

\( \LARGE 5 \times 4 \times 3 \times 2 \times 1 = 120 \)

مثال ۳: 6 مداد رنگی مختلف را به چند صورت در داخل جعبه مدادرنگی می‌توان چید؟

حل ۳:

\( \LARGE 6 \times 5 \times 4 \times 3 \times 2 \times 1  \)

\( \LARGE = 720 \)

مثال ۴: دانش آموزان یک کلاس 15 نفری به چند صورت می‌توانند در یک صف در مراسم صبحگاهی باشند؟

حل ۴:

\( \LARGE 15 \times 14 \times .. \times 3 \times 2 \times 1  \)

\( \LARGE  = 15! \)

پس داریم:

اگر \( \Large n \) یک عدد طبیعی باشد، تعداد جایگشت‌ های \( \Large n \) شئ متمایز به صورت زیر خواهد بود.

تعریف جایگشت

پس طبق این نماد (فاکتوریل) تعداد جایگشت‌ های \( \Large n \)  شئ متمایز برابر است با \( \Large n! \)

مثال ۵: تعداد جایگشت های عددهای 5 و 9 و 8 و 3 چند است؟

حل ۵:

\( \LARGE 4!= 4 \times 3 \times 2 \times 1 =24 \)

مثال ۶: تعداد جایگشت‌ های حروف کلمه (مدرسه) چندتا است؟

حل ۶:

\( \LARGE 5!=5 \times 4 \times 3 \times 2 \times 1  \)

\( \LARGE  = 120 \)

مثال ۷: علی 5 کتاب ریاضی و 3 کتاب شیمی مختلف دارد. او می‌خواهد آن‌ها را در یک قفسه بچیند به طوریکه همیشه کتاب‌های شیمی کنارهم باشند. این کار به چند طریق امکان‌پذیر است؟

حل ۷: در اینجا چونکه باید کتاب‌های شیمی کنارهم باشند، آنها را یکی فرض می‌کنیم. پس 1 کتاب شیمی و 5 کتاب ریاضی داریم. در نتیجه تعداد جایگشت های آن‌ها می‌شود !6. اما خود 3 کتاب شیمی هم می‌توانند در کنارهم جابجا شوند. پس به ازای هر !6، !3 هم جایگشت‌ کتاب‌های شیمی را داریم. در نتیجه جواب می‌شود:

\( \LARGE 6! \times 3! \)

مثال ۸: 7 نفر می‌خواهند در یک صف بایستند که دو نفر آن‌ها با هم برادرند و قرار است یکی اول صف و دیگر در آخر صف قرار بگیرد، این کار به چند طریق ممکن است؟

حل ۸: غیر از دو برادر 5 نفر دیگر به !5 می‌توانند در صف بایستند و خود دو برادر به !2 یا همان دو حالت در اول یا آخر صف قرار می‌گیرند، پس جواب می‌شود:

\( \LARGE 5! \times 2! \)

نکته آموزش جایگشت: اگر جایگشت \( \Large n \) شئ را بخواهیم که \( \Large m \) تا از آن‌ها غیرمتمایز (یکی) باشند، تعداد جایگشت‌ های آن‌ها \( \huge \frac{n!}{m!} \) خواهد بود.


خرید پکیج دوره محاسبات سریع 💎🔮

قیمت اصلی 799.000 تومان بود.قیمت فعلی 397.000 تومان است.افزودن به سبد خرید


مثال ۹: تعداد جایگشت‌های حروف کلمه (سمنان) چندتا است؟

حل ۹: سمنان شامل 5 حرف است. پس تعداد جایگشت‌ های آن !5 خواهد بود. اما در آن دو حرف نون داریم که اگر در کلمه‌ای فقط این دو حرف جابجا شوند کلمه جدیدی پدید نمی‌آورند. یعنی جابجایی آن‌ها کلمه جدیدی نمی‌سازد، پس جواب می‌شود:

\( \LARGE \frac{5!}{2!}=60 \)

یعنی با حروف این کلمه 120 کلمه 5 حرفی می‌تواند نوشت که نصف آن‌ها مثل هم هستند.

تعریف جایگشت

مثال ۱۰: با حروف کلمه (می سی سی پی) چند کلمه هشت حرفی می‌توان نوشت؟

حل ۱۰:

\( \LARGE \frac{8!}{4! \times 2!}=60 \)

جایگشت \( \Large k \) شی از \( \Large n \) شی (ترتیب \( \Large k \) شی از \( \Large n \) شی)

فرض کنید 7 نفر هستند که از بین آن‌ها می‌خواهیم 3 نفر انتخاب و آن‌ها را به صف کنیم. چند حالت این کار امکان پذیر است؟ طبق اصل ضرب داریم:

بر اساس تعداد انتخاب‌ها

اصل ضرب داریم، بر اساس تعداد انتخاب‌ها

به 210 طریق این کار امکان‌پذیر است.

از طرفی داریم:

\( \LARGE \frac{7!}{4!}=\frac{7\times 6 \times 5 \times 4!}{4!} \)

\( \LARGE = 7\times 6 \times 5 \times = 210 \)

رابطه بالا را به صورت زیر هم می‌توان نوشت:

‌\( \LARGE \frac{7!}{4!}=\frac{7!}{(7-3)!} \)

حاصل به دست آمده را از رابطه زیر می‌توان نتیجه گرفت:

\( \LARGE P(7,3)=\frac{7!}{(7-3)!} \)

یعنی هرگاه بخواهیم از بین \( \Large n \) شئ تعداد جایگشت‌ های \( \Large k \) شئ را انتخاب می‌کنیم، به طوریکه ترتیب قرارگرفتن آن‌ها برایمان مهم باشد، از رابطه زیر استفاده می‌کنیم. ذکر این نکته مهم است که در مبحث آموزش جایگشت به رابطه زیر رابطه ترتیب هم می‌گویند.

\( \LARGE P(n,k)=\frac{n!}{(n-k)!} \)

و می‌خوانیم ترتیب قرار گرفتن \( \Large k \) شئ از بین \( \Large n \) شئ یا تعداد جایگشت \( \Large k \) شئ از بین \( \Large n \) شئ.

نکته مهم آموزش جایگشت: البته به شما توصیه می‌کنم که در این موارد بهتر است از همان اصل ضرب استفاده کنید. فقط در مسائل دقت کنید ترتیب قرارگرفتن اشیا مهم است یا اینکه فقط مسئله‌ٔ انتخاب کردن است.

مثال ۱۱: با حروف کلمه \( \Large flower \)  چند کلمه (بدون تکرار)

الف) 6 حرفی می‌توان نوشت؟

\( \LARGE 6! \)

ب) 3 حرفی می‌توان نوشت؟

\( \LARGE P(6,3)=\frac{6!}{3!} \)

\( \LARGE =\frac{6 \times 5 \times 4 \times 3 !}{3!} =120 \)

ج) 6 حرفی که با \( \Large f \) شروع و به \( \Large  r \) ختم شود؟

چون حروف \( \Large f , r \) در جابجایی‌ها شرکت ندارند.

\( \LARGE \frac{1}{f} \times 4 \times 3 \times 2 \times 1 \times  \frac{1}{r} \)

\( \LARGE=4! \)

یعنی تعداد جایگشت‌ها 4 شی را می‌خواهیم

د) 6 حرفی که \( \Large f , l \) کنارهم باشند؟

\( \Large f , l \) را یک حرف در نظر می‌گیریم با 4 حرف دیگر تعداد جایگشتشان !5 می‌شود و تعداد جایگشت خود \( \Large f  \) و \( \Large l \) نیز !2 است.

\( \LARGE 2! \times 5! \)

و) 6 حرفی که واژه \( \Large (flo) \) در آن وجود داشته باشد؟

\( \LARGE 4! \)

چون \( \Large flo \) به همین شکل قرار است در کلمات ظاهر شود. پس همراه 3 حرف دیگر 4 شی محسوب می‌شوند که تعداد جایگشت آن‌ها !4 می‌شود.


خرید پکیج دوره محاسبات سریع 💎🔮

قیمت اصلی 799.000 تومان بود.قیمت فعلی 397.000 تومان است.افزودن به سبد خرید


زنگ آخر کلاس آموزش جایگشت

با هم در ریاضیکا آموزش جایگشت را خواندیم. مطالبی از تعریف جایگشت، جایگشت \( \Large k \) شئ از \( \Large n \) شئ (ترتیب \( \Large k \) شئ از \( \Large n \) شئ) را یاد گرفتیم.

مطالب دیگری از آموزش ریاضی دهم می‌توانیم در همین سایت بخوانید. درصورتیکه هر سوالی از این آموزش داشتید می‌توانید آن را زیر همین آموزش برای ما بنویسید. کارشناسان ریاضیکا حتماً به سوالات شما عزیزان پاسخ می‌دهند. موفق و شاد باشید 🙂

 

به خوندن ادامه بده!اصل شمارش ، بدون شمردن ✖️🚫آموزش احتمال دهم – کامل‌ترین و جامع‌ترین آموزش 🔣❓

ترتیبی که برای خواندن درسنامه‌های آموزش ریاضی دهم به شما پیشنهاد می‌دهیم:

31 دیدگاه برای “آموزش جایگشت یا جابجایی 🔁❗️ مفهومی‌ترین آموزش

  1. محمد گفته:

    مرسی واقعا عالی بود و جواب سوالم رو بعد از کلی گشتن داخل سایت های مختلف اینجا پیدا کردم

  2. Sevda123 گفته:

    با حروف کلمهperusalچند جایگشت ۷حرفی بدون تکرار میتوان نوشت که به حرف eختم شود و حرنفeruکنار هم باشند

    • سید ایمان موسوی نطنزی گفته:

      با سلام وعرض ادب
      میشود چهار فاکتوریل ضربدر سه فاکتوریل

  3. ابوالفضل گفته:

    سلام. اگه بخواهیم 5 نفر رو به صف کنیم به طوری که دو نفر از این ها کنار هم نباشند چطور میشه محسبه کرد؟

    • سید ایمان موسوی نطنزی گفته:

      یا سلام واحترام
      کل حالتها رو منهای وقتی دونفر کنار هم هستن کنبد یعنی پنج فاکتوریل منهای چهار فاکتوریل ضربدر ۲

  4. Gin گفته:

    سلام اگه بگه با عددای
    ۱ ۱ ۱ ۲ ۲ ۳‌ ۳
    جایگشت هفت رقمی بنویسیم باید چیکار‌کنیم؟
    همینطور اگه بگه با عددای ۱ ۱ ۱ ۲ ۲ جایگشت سه رقمی بنویسید؟
    مرسی از سایت عالیتون

    • دبیر ارشد ریاضیکا گفته:

      با سلام وعرض ادب
      جایگشت اینها میشه هفت فاکتوریل ولی چون سه تا یک ودوتا سه داریم جواب را تقسیم بر سه فاکتوریل ضربدر دو فاکتوریل ضربدر دو فاکتوریل میکنیم دومی رو همین طور خودتون حساب کنید

  5. Kiki گفته:

    تعداد جایگشت های ۲۶ حرف انگلیسی را بیابید بع طوری که هیچکدام از کلمات math Runs From joe در آن ظاهر نشود؟

  6. Arab گفته:

    سلام .چطوری میشه اثبات کرد تعداد جایگشت های r از n کهrشیء کوچکتر و مساوی nشیء برابر باشه با n فاکتوریل به روی nمنهایrفاکتوریل؟

  7. ... گفته:

    لطفا جواب ممنون میشم
    چه تعداد جایگشت های حروف کلمه summit شامل یکی از الگو های it و sum میباشد؟

  8. ملکا گفته:

    سلام.
    مسئله گفته:از میان تعدادی کتاب،دو کتاب را انتخاب میکنیم و در قفسه میچینیم.این کار را به۳۸۰روش میتوان انجام داد.تعداد کتاب ها چندتاست؟
    میشه لطفا بگین چی میشه؟

    • دبیر ارشد ریاضیکا گفته:

      با سلام دوست عزیز
      میشه جایگشت دو شی از میان n شی که از راه معادله قابل حل هست

  9. فرشته گفته:

    با سلام و وقت بخیر.

    ۳ کتاب ریاضی و ۴ کتاب شیمی را به چند طریق میتوان در یک قفسه چید به طوری که همه کتابهای شیمی کنار هم باشند، ولی همه کتابهای ریاضی کنار هم نباشند؟

    ممنون از راهنمایی شما

  10. فرشته گفته:

    فرشته گفته:
    با سلام و وقت بخیر.
    چهارفاکتوریل ضربدر چهارفاکتوریل میشه۵۷۶ که در بین گزینه ها نیست!

    ۳ کتاب ریاضی و ۴ کتاب شیمی را به چند طریق میتوان در یک قفسه چید به طوری که همه کتابهای شیمی کنار هم باشند، ولی همه کتابهای ریاضی کنار هم نباشند؟
    ۱)۲۸۸ ۲)۴۳۲ ۳)۳۶۰ ۴)۱۴۴
    ممنون از شما

  11. Roza گفته:

    سلام یه سوال تعداد دنباله های ده عددی حروف abcd که حرف a دوبار و سایر حروف یک بار ظاهر شوند چند است

  12. Sogand گفته:

    6 کتاب ادبیات متمایز و 2 کتاب شیمی متمایز را به چند طریق می توان در یک قفسه کنار هم چید به طوریکه 2 کتاب ادبیات بین 2 کتاب شیمی قرار گیرد؟

  13. منصور گفته:

    سلام ، یک سوال :شخصی از هر کدام از سکه های یک،دو،سه،چهار،پنج،شش،هفت،هشت،نه و ده هزار تومانی،یک عدد دارد به چند روش می توان این ده سکه را بین 3 نفر تقسیم کرد ؟که مجموع هر گروه یکسان باشد .

  14. نرگس گفته:

    با سلام اگر بخوایم با دو حرف AB یک ترکیب سه تایی با حالت مجاز بودن تکرار بنویسیم چند تا میشه

    • دبیر ارشد ریاضیکا گفته:

      سه حرف هر حرف دو حالت داره پس میشه ۲×۲×۲که میشه هشت حالت ولی دوحالت هست که فقط حرف AوB هست که این دوحالت بره کنار میشه شش تا
      البته در چیزی که شما نوشتی اینطور به نظر میاد که هر دو حرف باید باشن وگرنه همون ۸ میشه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *