آموزش ریاضی پایه دهم

تابع خطی به سادگی یک خط مستقیم 📈📏

آخرین بروزرسانی در تاریخ 1402/10/10 توسط سید ایمان موسوی نطنزی
19
اسفند

در این نوشتار از آموزش‌های ریاضی دهم می‌خواهیم باهم با چند نوع تابع از جمله تابع خطی آشنا شویم و در مورد دامنه و برد نمودار آن‌ها صحبت کنیم. توابعی که در بخش تابع کتاب ریاضی دهم وجود دارند عبارتند از:

  • توابع خطی
  • تابع چندجمله‌ای
  • تابع گویا
  • تابع همانی
  • تابع ثابت
  • تابع قدرمطلق
  • تابع درجه دوم
  • تابع نمایی و لگاریتمی
  • تابع مثلثاتی
  • تابع رادیکالی
خرید پکیج دوره محاسبات سریع 💎🔮

397.000 تومانافزودن به سبد خرید

تابع خطی

معادلهٔ خط \( \Large y=2x-1 \) را در نظر بگیرید. اگر به \( \Large x \) مقادیر دلخواه بدهیم و همراه مقادیر \( \Large y \) آن‌ها را در یک جدول بنویسیم، داریم:

1 ۰ -۱ x
1 -1 -3 y

همانطور که مشاهده می‌کنید این جدول بیانگر یک تابع است. چون به ازای هر \( \Large x \) دقیقاً یک \( \Large y \) داریم و اگر آن‌ها را به صورت زوج مرتب بنویسیم، خواهیم داشت:

\( \LARGE f=\{(-1,-3),(0,-1),(1,1)…\} \)

پس نتیجه می‌گیریم که این خط یک تابع را نشان می‌دهد و نمودار آن به صورت زیر خواهد بود.

نمودار کلی تابع خطی

یک مثال از ظاهر نمودار تابع خطی

\( \LARGE D_f = \mathbb{R} \)

\( \LARGE R_f = \mathbb{R} \)

اگر به جدول دقت کنید طول‌ها و عرض‌ها با یک مقدار ثابت تغییر می‌کند. یعنی وقتی طول‌ها یکی یکی اضافه شود، \( \Large y \)ها (سه تا سه تا) اضافه می‌شود. این خاصیت تمام توابع خطی است که نقاط همه در یک امتداد هستند و برای همین نمودار آن‌ها یک خط راست است.

نمودار کلی تابع خطی به صورت زیر است:

نمودار کلی تابع خطی

ظاهر کلی نمودار تابع خطی

تعریف تابع خطی

هر تابعی که بتوان آن را به شکل\( \Large y=ax+b \) نمایش داده یک تابع خطی نامیده می‌شود.

فرم کلی معادله خط تابع خطی

مفهوم شیب در نمودار خط و فرمول آن

مثال ۱: آیا جدول زیر نمایش یک تابع است؟ اگر هست چه نوع تابعی و چرا؟

حل ۱:

جدول نمایش یک تابع

بله این جدول نمایش یک تابع است. چون به ازای هر \( \Large x \) فقط یک \( \Large y \) داریم. پس از نوع تابع خطی است. به این علت که مقادیر \( \Large x,y \) با یک مقدار ثابت تغییر می‌کنند.
حال اگر بخواهیم معادله این خط را بنویسیم همانطورکه قبلاً آموخته‌ایم، ابتدا شیب خط را با استفاده از دو نقطه این خط بدست می‌آوریم.

\( \LARGE m=\frac{y_2-y_1}{x_2-x_1} \)

\( \LARGE m=\frac{-1-(-3)}{0-(-1)}=\frac{2}{+1} \)

\( \LARGE m=2 \)

\( \LARGE y=ax+b \)

\( \LARGE \rightarrow (0,-1),a=2 \)

\( \LARGE -1=0\times (2)+b \)

\( \LARGE b=-1 \)

\( \LARGE y=2x-1 \)

نکته ۱: به معادله یک تابع ضابطه تابع یا نمایش جبری تابع نیز گفته می‌شود.
نکته مهم ۲: تا کنون یاد گرفتیم که هر تابع را به چهارشکل (زوج مرتب، نمودار ون، جدول و نمودار مختصاتی) می‌توان نمایش داد اما نمایش دیگر تابع ضابطه یا همان معادله تابع است. البته این نوع نمایش برای همه توابع امکان پذیر نیست و برای بعضی از توابع نمی‌توان معادله نوشت.
نکته ۳: خط \( \Large x=a \) جزو توابع نیست(خطهایی که موازی محور عرضها هستند).
نکته ۴: بزرگترین دامنه ممکن  و برد تمام توابع خطی \( \Large \mathbb{R} \) می‌باشد به جز خط‌ها \( \Large y=b \) که بردشان فقط شامل \( \Large b \) است.

نکته ۵: در عکس زیر حالت‌های متفاوت علامت شیب خط را مشاهده می‌کنیم.

حالت‌های متفاوت علامت شیب خط

مثال ۲: نمودار معادله خط \( \Large y=2x+3 \) را رسم کنید.

حل ۲:

مفهوم کلی از آنچه تاکنون در این یاد گرفتیم

حل مثال ۲ روی تخته سیاه ریاضیکا 🙂

 

آخر کلاس آموزش تابع خطی

در این آموزش از تابع خطی سعی کردیم همراه با تصاویر و فرمول‌های مفهومی این آموزش مهم از ریاضی دهم را باهم یاد بگیریم. در صورتیکه هرگونه سوالی از این مبحث داشتید، در بخش دیدگاه‌ها در پایین همین نوشتار سوال خود را بپرسید. ما در ریاضیکا به سوالات شما پاسخ می‌دهیم.

خرید پکیج دوره محاسبات سریع 💎🔮

397.000 تومانافزودن به سبد خرید

به خوندن ادامه بده!آموزش دنباله هندسی 💎📶 – دنباله را اینجا دنبال کنید!رسم نمودار تابع قدر مطلق به زبان شکل‌ها 📒📉

ترتیبی که برای خواندن درسنامه‌های آموزش ریاضی دهم به شما پیشنهاد می‌دهیم:
سید ایمان موسوی نطنزی

30 دیدگاه برای “تابع خطی به سادگی یک خط مستقیم 📈📏 ”

    • سید ایمان موسوی نطنزی گفته:

      با سلام وعرض احترام
      ممنون از توجه شما اصلاح شد
      برای اطلاع از جشنواره ها ومطالب بیشترپیج ما رو در اینستا به آدرس زیر دنبال کنید
      https://www.instagram.com/riazica/

      پاسخ
    • سید ایمان موسوی نطنزی گفته:

      با سلام واحترام
      خوشحالیم که مفید بوده براتون

      پاسخ
  6. عالمی گفته:

    با سلام و احترام
    تشکر از تدریستون
    کدام خطوط درصفحه مختصات نمودار یک تابع خطی نیست؟چرا؟

    پاسخ
    • دبیر ارشد ریاضیکا گفته:

      با سلام
      خطهایی که موازی محور عرضها هست چون تمام نقاط واقع بر آن دارای طولهای میاوی هستند

      پاسخ
    • سید ایمان موسوی نطنزی گفته:

      سلام دوست عزیز
      بله به صورت آنلاین در گوگل میت برای هماهنگی با شماره ۰۹۱۲۸۱۴۸۹۷۵ تماس بگیرید

      پاسخ
  10. حسن گفته:

    با سلام و عرض ادب
    بسیار عالی و شیرین است نحوه آموزش شما.
    فقط در مثال 1 به نظر اشتباه پیش آمده و جواب y=2x-1 می باشد.

    پاسخ
    • دبیر ارشد ریاضیکا گفته:

      با سلام خطهایی که موازی محور عرضها میباشن تابع نیستند

      پاسخ
  12. Sahand گفته:

    با سلام
    در مثال 1 ضمن اینکه قدر نسبت x و y اشتباه نوشته شده ضابطه تابع هم اشتباه است مثلا اگر ۰ رو به عنوان ورودی در نظر بگیریم خروجی میشه 1 در صورتی که در جدول 1_ میباشد ضابطه تابع y=2x_1 هست
    با احترام

    پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *